پاتوقی برای تعاملات اجتماعی در الهیه
منطقه ۱۲ با احداث پیادهراههای نوین، به سمت شهرسازی «انسان‌محور» قدم برداشته است.
یک مسیر سنگ‌فرش‌شده پیش روی ماست؛ مسیری که پیاده‌رو است، اما شبیه پیاده‌رو‌های معمول نیست. شبیه محیط پارک است، اما پارک نیست؛ بلکه مسیری است برای قدم‌زدن. پیادهراههای الهیه مسیر‌هایی هستند که در چند سال اخیر احداث و با المان‌های پارکی فضاآرایی شده‌اند.
این مکان‌ها درراستای ایجاد محدوده شهری متفاوت با ظرفیت‌های گوناگون ایجاد شده‌اند. پیادهراههای الهیه براساس معماری روز دنیا در فضا‌های پرتردد و درکنار مجتمع‌های مسکونی ساخته می‌شوند و نشان‌دهنده شهر‌های نوین هستند.
مدیران شهری از سال ۱۳۹۹ ساخت این پیاده‌راه‌ها را در محدوده الهیه آغاز کرده‌اند و تاکنون پنج پیاده‌راه این محدوده را ساخته‌اند و امسال نیز مشغول طراحی شش‌معبر دیگر هستند.
هماهنگی و تقارن در پیادهراههای الهیه
فضای هماهنگ و متقارن پیاده‌راه در خیابان‌های الهیه۱۶، ۱۸ و ۲۰ اولین نمایی است که به چشم عابران می‌آید؛ فضایی هماهنگ که با مبلمان شهری و فضای سبز به زیبایی آراسته شده است. دورتادور این پیاده‌راه ساختمان‌های مسکونی ساخته شده و تعدادی مرکز خرید نیز فعال است. این پیاده‌راه‌ها محلی برای رفع خستگی پس‌از خرید، دورهمی در فضای عمومی و بهره‌مندی از طبیعت است.
در خیابان الهیه ۱۸ و ۲۰ پارکینگی برای پارک خودرو‌ها در نظر گرفته شده است و دو پیاده‌راه هم در این نقطه به هم متصل می‌شوند. فضای سبز این محدوده با فاصله‌ای منظم از هم در باغچه‌های کوچک ایجاد شده است. بوته‌ها و گل‌های همیشه‌سبز به این فضا طراوت و زیبایی داده است.
مبلمان شهری، سطل‌های زباله پایه‌دار، نیمکت‌های چوبی، تأسیسات برقی مثل پایه چراغ، تأسیسات مکانیکی همچون سیستم آبیاری فضای سبز و کف‌پوش‌های بتنی و پلیمری از دیگر امکانات این پیاده‌راه‌هاست. پیاده‌راه‌ها طبق طرح تفصیلی شهرداری، در منطقه اجرا می‌شوند و باید در معابری ساخته شوند که رفت‌وآمد عابران پیاده زیاد است. این معابر فضایی مناسب برای تردد عابرپیاده مهیا می‌کند که در آن خودرو و وسایل نقلیه دیگر امکان تردد ندارند.
پاتوق فصل گرما
مریم حاجی‌پور همراه پسرش تازه از خرید برگشته است. چند‌دقیقه‌ای زیر سایه و روی نیمکت‌های پیاده‌راه می‌نشیند. از ساکنان مجتمع‌های همین اطراف است و از ساخت پیاده‌راه در این معبر رضایت دارد. مریم خانم می‌گوید: شش‌ماه اول سال به‌ویژه بعدازظهر‌ها که هوا خوب و مناسب است، در این پیاده‌راه محافل دوستانه ساکنان شکل می‌گیرد و کودکان و نوجوانان هم برای بازی راهی این مکان می‌شوند.
این فضا باعث شده است ساکنان محدوده شناخت بیشتری از هم پیدا کنند. خیلی‌ها بعد‌از خرید به اینجا می‌آیند و خستگی راه را می‌گیرند. بعضی‌ها نیز در همین مسیر پیاده‌روی و ورزش می‌کنند. خود من بهار و تابستان هر روز یا یک روز در میان به اینجا می‌آیم. آپارتمان‌ها فضای مناسبی برای بازی کودکان ندارند و پیاده‌راه این کمبود را جبران می‌کند.
کاش نیمکت‌ها تکیه‌گاه داشت
فاطمه مقداری شش‌سالی می‌شود که ساکن محله الهیه است و از همان روز‌های اول، از پیاده‌راه استفاده کرده است. دورهمی عصرانه پیاده‌راه الهیه ۲۷ را خیلی دوست دارد و می‌گوید: اینجا بسیار زیبا و دل‌نشین است؛ فقط‌ای کاش نیمکت‌ها تکیه‌گاه داشت. برای ما که سنمان بیشتر است و کمر‌درد داریم، تکیه‌گاه لازم است.
اینجا معمولا بعدازظهر‌ها شلوغ‌تر است. همسایه‌ها اینجا یکدیگر را پیدا می‌کنند و پاتوق دورهمی‌هایشان است. چای و دم‌نوش را همین‌جا کنار هم می‌نوشند و از دیدن کودکان و نوجوانان لذت می‌برند.ای کاش مسئولان به فکر اجرای برنامه‌های فرهنگی و تفریحی به‌ویژه برای جوان‌تر‌ها در این فضا‌ها باشند. جای وسایل ورزشی و میز بازی‌های فکری مانند شطرنج اینجا خالی است.
پیاده‌راه صدای نشاط را برگردانده است
مسلم باغشنی، فعال فرهنگی و اجتماعی و ساکن محدوده الهیه، تقریبا هر روز با دوچرخه از پیاده‌راه صادقیه ۱۵ عبور می‌کند. او دغدغه هوای پاک و فضا‌های دورهمی در منطقه را دارد. دوچرخه‌اش را در فضای مناسب پارک می‌کند و می‌گوید: مسئولان شهری با ایجاد پیاده‌راه در محلات مختلف در‌واقع به فکر سلامت عابران پیاده بودند. در این نوع شهرسازی «انسان» محور قرار می‌گیرد و سایر ساختار‌های شهری نیز بر‌مبنای حرکت انسان طراحی می‌شود.
هرچه تعداد این پیاده‌راه‌ها و حرکت عابران پیاده در طول مسیر بیشتر شود، علاوه‌بر سلامتی، هوای پاک خواهیم داشت و دیگر نیاز نیست مدارس را برای آلودگی هوا تعطیل کنیم. محدود‌کردن خودرو‌ها در عبور‌و‌مرور نتایج مثبت بسیاری به‌دنبال دارد که مهم‌ترین آن‌ها ایجاد شور و نشاط اجتماعی در جایی است که تردد عابران در آن بیشتر می‌شود.
علاوه‌بر‌این در همین مکان‌ها تعامل و هویت اجتماعی شکل می‌گیرد. در گذشته، صدای کودکان و پرندگان بیشتر به گوش می‌رسید، اما با ساخت مجتمع‌ها و آپارتمان‌ها از شنیدن این شادی و نشاط دور هستیم. ساخت این پیاده‌راه‌ها فرصت شنیدن این صدا‌ها را به ما برگردانده است.
شکل‌گیری هویت اجتماعی با دورهمی
باغشنی به شکل‌گیری هویت اجتماعی در پیاده‌راه اشاره می‌کند و می‌گوید: بعدازظهر‌ها معمولا اینجا دورهمی بزرگ‌سالان و کودکان شکل می‌گیرد. ارتباطات اجتماعی ایجاد‌شده در این مکان‌ها هویت اجتماعی محله را شکل می‌دهد و باعث کاهش آسیب‌های اجتماعی می‌شود. علاوه‌بر‌این، کسی که در این مسیر‌ها دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی می‌کند، به سلامت جسم و روح خود اهمیت می‌دهد.
حضور مردم در جمع سالمندان و کودکان باعث تقویت روحیه اجتماعی می‌شود و اداره شهر‌ها را ارزان‌تر می‌کند. شهرداری منطقه در زمینه ساخت‌و‌ساز پیاده‌راه‌ها پیشتاز است و امیدوارم موضوع حمل‌و‌نقل پاک درراستای همین پیاده‌محوری و آرام‌سازی خیابان‌ها در دستور کار مدیریت شهری ادامه پیدا کند.
هویت‌بخشی به پیاده‌راه‌ها با نصب المان‌های مذهبی
علی حجازیان، پژوهشگر مقطع دکتری شهرسازی و کارشناس ارشد برنامه‌ریزی شهری، مهم‌ترین رکن هر شهر را شکل‌گیری فضا‌های انسان‌محور در آن می‌داند و می‌گوید: بارزترین فضای شهری که حرکت انسانی را نشان می‌دهد، همین پیاده‌راه‌هاست. این فضا‌ها معابری هستند با بالاترین نقش اجتماعی که در آن‌ها تسلط کامل با عابر پیاده است و وسایل نقلیه به‌منظور خدمت به زندگی استفاده می‌شود.
در شهر‌هایی مثل مشهد که در آن توسعه براساس خودرو شکل گرفته است، شهروندان فضای کمتری برای تردد و تعامل دارند. این روز‌ها حس گم‌گشتگی بین شهروندان بیش از گذشته است و ساخت پیاده‌راه‌ها به حمل‌و‌نقل پاک و ارتقای تعاملات اجتماعی کمک می‌کند.
حجازیان به استفاده از مؤلفه‌های بومی و سنتی در ساخت این پیاده‌راه‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید: استفاده از معماری سنتی و مؤلفه‌های آن باعث برقراری ارتباط بهتر شهروندان با این فضا‌های شهری می‌شود و ساکنان ارتباط بهتری با طبیعت و شهر برقرار می‌کنند. از‌طرفی با‌توجه‌به فاصله زیاد این محدوده از مرکز شهر و ارتباط کمتر این منطقه با بافت قدیمی و حرم مطهر و موضوع زیارت، می‌توان از المان‌های مذهبی برای این فضا‌ها استفاده کرد.
* این گزارش پنج‌شنبه ۱۵ آذرماه ۱۴۰۲ در شماره ۵۳۱ شهرآرامحله منطقه ۱۱ و ۱۲ چاپ شده است.
لینک کوتاه
روایات مشابه
ارسال نظر
عکس گرفتن با عکس حسن یزدانی 
سازندگان و بانیان قدیمی‌ترین کاشی‌های حرم رضوی چه کسانی بودند؟ 